Promieniowanie kosmiczne to wysokoenergetyczne promieniowanie docierające do Ziemi z przestrzeni kosmicznej i wyższych warstw atmosfery ziemskiej. W skład takiego promieniowania wchodzą fale elektromagnetyczne i różne cząstki elementarne takie jak np. strumień protonów, elektronów, neutrin i fotonów promieniowania. Promieniowanie kosmiczne dzieli się na promieniowanie pierwotne i wtórne. Ten rodzaj promieniowania najbardziej odczuwalny jest przy biegunach ziemskich
Promieniowanie kosmiczne pierwotne
Promieniowanie kosmiczne pierwotne to promieniowanie, które bezpośrednio dociera do Ziemi. Promieniowanie pierwotne pada na zewnętrzne warstwy atmosfery ziemskiej z prędkością podobną do prędkości światła w próżni. Zderzenie promieniowania pierwotnego z atomami naszej ziemskiej atmosfery powoduje powstania strumienia wysokoenergetycznych elektronów, protonów i fotonów.
Promieniowanie kosmiczne wtórne
Oddziaływania pierwotne z atomami atmosfery ziemskiej powoduje powstawanie promieniowania wtórnego. Po wejściu do atmosfery ziemskiej zderzają się z jądrami gazów atmosferycznych, lecz praktycznie nie docierają do poziomu morza. Po takim rozbiciu powstają protony i neutrony oraz unoszące większość energii, krótko żyjące cząstki elementarne. Jeżeli cząstka pierwotna niosła dużą ilość energii to powstają również pary p-p i n-n, czyli proton – antyproton i neutron oraz antynautron.
Źródła pochodzenia
Część promieniowania o niższych energiach może pochodzić z rozbłysków słonecznych, których liczba znacznie zwiększa się w szczycie liczby plam słonecznych. Według naukowych i powszechnie przyjętych teorii uważa się, że większość energii w promieniowania kosmicznego pochodzi z wybuchu gwiazd nowych i supernowych. Takie gwiazdy emitują naładowane cząstki, które w przestrzeniach międzygwiazdowych mogą być rozpędzane przez istniejące pola magnetyczne i elektryczne. Źródłem takiego promieniowania mogą być również gwałtowne procesy mające miejsce w centrum naszej Galaktyki a także w Centrum Grupy Lokalnej Galaktyk.